matauranga Maori

The reconnection between mana whenua and urban freshwaters to restore the mouri / life force of the Kaiwharawhara

Kei Aotearoa nei kua roa noa atu ngā tāngata taketake e noho matapopore ana ki o rātou whenua, maunga, moana, roto, awa, kūkūwai me ērā atu pūnaha hauropi wai Māori hoki. I te tau 2017 i tīmatahia e Te Māra a Tāne he kaupapa haere-kōtui i te taha o te iwi manawhenua a Taranaki Whānui ki te Upoko o te Ika, me ētahi atu hoa haere-kōtui hoki, me kore ake pea ka whakahoungia te hauropi wai Māori, ngahere hoki o te awa Kaiwharawhara me tōna rohenga wai. Ko tēnei te rohenga wai tino nui rawa i roto i te taone matua o Te Whanganui-a-Tara, ā, he mea kairangi tonu ki te iwi, ki te ao hauropi hoki.

Using te reo Māori and ta re Moriori in taxonomy

Ko ngā ingoa Linnaean ka noho hei pou mō te pārongo e pā ana ki ngā momo koiora. He mea nui rawa kia mārama, kia ahurei hoki ngā ingoa pūnaha whakarōpū. Me pēnei kia taea ai te whakawhitiwhiti kōrero ā-pūtaiao nei. Nā tēnā kua āta whakatakotohia ētahi ture, tohu ārahi hoki hei whakahaere i ngā whakamārama pūnaha whakarōpū. Kua whakamanahia ēnei kia noho hei tikanga mō te ao pūnaha whakarōpū. Heoi, arā noa atu ngā hua o te tukanga waihanga ingoa Linnaean mō ngā momo koiora i tua atu i te tautohu noa i ngā momo koiora.

Enhancing awareness and adoption of cultural values through use of Māori bird names in science communication and environmental reporting

I roto i ngā whakaputanga rerenga koiora, e whakamahia ana ngā ingoa Māori o ngāi kīrehe, e tautoko ana i ngā wawata o te ahurea Māori, e mau ana te reo Māori me ōna mita huhua, e whai wāhi ana te whanaungatanga o te iwi taketake me te pūtaiao, tae noa ki te mātauranga Māori me te koiora, ngā hua, ngā uara hoki. Nā te tipu mai o Ngāi Niu Tireni i te reo Māori, kua tūwhera he tatau hei whakapai ake i ngā whakaputanga rerenga koiora.

He tohu o te wā – Hangarau pūtaiao / Signs of our times – Fusing technology with environmental sciences

Kua wetekia te hunga rangatahi i te ao tūroa ki tō ngā tūpuna, ngā mātua ō mua. He noho tāone e tupungia ai e te taupori o te ao, ā, ko te nohoanga Māori te wheakoranga e mate haere ana. I te tau 2018, i whakahaerehia e mātou ngā papamahi e 8 ki ngā tauira 13 ki te 17 tau te pakeke nō ngā Wharekura e rua kia whakatōmenehia te whakatinana o te mahere Cultural Monitoring. Ahakoa i whai hua te urunga o te Cultural Monitoring i roto i ngaa papamahi pūnaha hauropi, he wero nui kia mārama ai ki te pokapū o te reo hauropi.